CHÚA NHẬT XVI THƯỜNG NIÊN – năm A

Kn 12,13.16-19; Mt 13,24-43
Chủ đề: Lòng nhẫn nại của Thiên Chúa trước lầm lỗi của con người.

* Kn 12,19: Ngài đã cho con cái niềm hi vọng tràn trề là người có tội được Ngài ban ơn sám hối.
* Mt 13,30: cứ để lúa và cỏ cùng lớn lên cho tới Mùa Gặt.

          Thiên Chúa là Tình Yêu! Một trong những phương thức tuyệt với nhất Chúa dùng để biểu lộ Tình Yêu, đó là LÒNG NHẪN NẠI. Đó là chủ đề chính của Lời Chúa Chúa Nhật XVI Mùa Thường Niên. Mục đích của lòng nhẫn nại là vì Chúa muốn mọi người có đủ thời giờ để thức tỉnh, hoán cải và được cứu độ.

          Lòng nhẫn nại đó Chúa còn muốn thông truyền qua cho dân Chúa, cho người công chính để tội nhân có hi vọng trở về, sám hối.

          Để có thể có được đức nhẫn nại mà Thiên Chúa muốn, cần phải:

1. Phải tôn trọng định luật thời gian của công trình sáng tạo, không thể đốt giai đoạn, đòi giải quyết mọi sự ngay tức khắc như ý ta mong muốn, theo cách thức ta cho là tốt (x.Mt 13,28b). Cần phân biệt “phải bắt đầu ngay” với “phải hoàn tất ngay”.

2. Phải can đảm thay đổi cái chuẩn mực “công bình xơ cứng” bằng cái nhìn cảm thông khao khát mọi người đều được hưởng ơn thứ tha, cứu độ.

3. Trong tương quan với quyền lợi trước mắt của bản thân, người nào chấp nhận đường lối nhẫn nại của Thiên Chúa, cũng phải thực tế chấp nhận một chút thiệt thòi vật chất về phần mình.

4. Và quan trọng nhất, để có thể nhẫn nại như Chúa là phải tin tưởng tuyệt đối vào Thiên Chúa, vào đường lối của Người; Dám phó thác tất cả cho Thiên Chúa trong trông cậy vững tin rằng “đối với Thiên Chúa không có gì là không thể làm được” (Lc 1,37).

Một trong những cơn cám dỗ lớn của con người là không muốn chấp nhận phận thọ tạo giới hạn, cụ thể là không chịu nhẫn nại, không chấp nhận định luật thời gian: muốn NGAY TỨC KHẮC, chỉ cần ăn trái cây Chúa cấm là sẽ thành thần linh (St 3,5).

          Lời Chúa hôm nay nhắc lại cho ta một điểm của phận thọ tạo: định luật thời gian; PHẢI CÓ THỜI CÓ LÚC (Gv 3,1.17b); Vậy NHẪN NẠI phải là một nhân đức quan trọng của con người.

          Trong bài đọc một, tác giả sách Khôn Ngoan xác tín Thiên Chúa là thần linh duy nhất, Người là chuẩn mực, là chủ mọi loài, Người có quyền xét xử nghiêm minh; Thế nhưng Người lại nương tay với mọi loài. Và Người hành xử uyển chuyển, tùy nghi vì lợi ích của tạo vật:

• Lẽ ra, đối với kẻ không tin vào quyền năng của Người thì Người có thể thị uy buộc phải khuất phục.

• Đối với những ai đã biết Người mà còn to gan chống lại thì lẽ ra Người phải trừng trị nặng.

Tuy nhiên Thiên Chúa đã không làm như vậy, Người đã xử sự khoan hồng vì Người làm chủ được sức mạnh của Người, Người lấy lòng từ bi mà cai trị. Tuy nhiên, con người không thể lạm dụng lòng từ bi Chúa để ở lì trong tội, vì Thiên Chúa có thể biểu lộ quyền năng bất cứ lúc nào Người muốn.

          Chúa nhẫn nại cũng còn vì Người muốn những ai công chính hãy sống nhân ái như Người, tạo điều kiện cho người tội lỗi có hi vọng được phục hồi mà sám hối.

          Còn trong Tin Mừng, Đức Giêsu đề cập đến lòng nhẫn nại của Thiên Chúa qua dụ ngôn “lúa và cỏ lùng”. Điểm cần lưu ý là những gì kể trong dụ ngôn này CHỈ XẢY RA TRONG NƯỚC TRỜI. Nước Trời ấy được Đức Giêsu mang vào trần gian. Vậy ai muốn gia nhập Nước Trời ấy thì phải nắm bắt được qui luật của Nó. Qui luật của dụ ngôn hôm nay là NHẪN NẠI.

          Chủ ruộng gieo giống tốt trong ruộng mình. Nhưng kẻ thù rình phá đã gieo thêm cỏ lùng vào ruộng. Khi cỏ lúa cùng lớn lên, gia nhân phát hiện thấy cỏ lùng mọc chung lúa. Họ đã trình báo sự việc cho chủ và hăng hái xin nhổ cỏ lùng NGAY TỨC KHẮC. Nhưng phản ứng của chủ hết sức lạ lùng: CHỜ ĐẾN VỤ GẶT! Lý do sợ gia nhân vì không phải là THỢ sẽ làm hư luôn lúa đang còn non. Vậy chủ nhẫn nại là vì ích lợi của cây lúa. Tuy nhiên, ông không nhu nhược, lề mề…vì đến Mùa Gặt ông sẽ sai THỢ đi thu hoạch. Lúc đó số phận của cỏ và lúa sẽ được phân biệt rõ ràng. Chúa nhẫn nại là vì lợi ích của ơn cứu độ chúng ta.

          Cầu xin Chúa Thánh Thần giúp ta biết đón nhận lòng nhẫn nại của Chúa để sám hối sửa mình; Đồng thời đến phiên mình, mình cũng biết nhẫn nại với tha nhân để khi Mùa Gặt đến, mọi hạt giống chủ đã gieo đều sinh hoa kết trái dồi dào đáp lại Tình Yêu nhẫn nại bao la của Thiên Chúa.

Bài 2: 

“Cứ để cả hai cùng lớn lên cho tới Mùa Gặt…Cỏ lùng bó thành bó mà đốt đi, còn lúa thì hãy thu vào kho lẫm” (Mt 13,30).

          Tin Mừng hôm nay tiếp tục trình bày cho ta thực tại Nước Trời tại thế. Tin Mừng tuần trước cho thấy Thiên Chúa đã gieo hạt giống Lời của Người vào trần gian. Hình ảnh “hạt giống” gợi lên một sức sống phải phát triển chứ không là một “phần mềm vi tính” được thiết kế sẵn chỉ đáp ứng ngay tức khắc một cách cứng ngắt một số vấn đề rất giới hạn của cuộc sống nhân sinh của nhân loại. Bước đầu thực tại Nước Trời tại thế được so sánh với một MẦM SỐNG, một HẠT GIỐNG. Ẩn chứa trong “hạt giống” đã có cả một “vụ mùa”. Tuy nhiên “hạt giống” lúc gieo xuống chỉ mới là bước khởi đầu. Để có được “vụ mùa” bội thu, “hạt giống” phải trải qua một quá trình tiến hóa, chiến đấu quyết liệt, kể cả phải trả giá bằng sự hư mất của một số hạt. Mặc dù vậy, kết quả chung cuộc vẫn là khả quan.

          Tin Mừng hôm nay Mùa Thường Niên XVI A là một loạt ba dụ ngôn tiếp ngay sau dụ ngôn “người gieo giống”. Ba dụ ngôn này hé mở thêm vài khía cạnh của thực tại Nước Trời tại trần thế này. Cả ba dụ ngôn đều mở đầu bằng công thức chung: “Nước Trời ví (cũng giống) như chuyện…”. Đây là dạng văn chương so sánh, ví von, gợi ý chứ không phải là văn tả chân. Tác giả thường sử dụng những thực tại hữu hình, dễ thấy, có thực trong cuộc sống để dẫn thính giả, độc giả vào một thực tại thâm sâu hơn của kiếp người mà giác quan không thể nắm bắt được. Ví dụ để diễn tả tình yêu to lớn của cha mẹ đối với con cái, người Việt Nam làm một so sánh: “Công cha như núi Thái Sơn; Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”.

          Cả ba dụ ngôn hôm nay đều cho thấy bước khởi đầu tại thế, Nước Trời là một thực tại nhỏ bé, ít ỏi. Đó là đường lối của Thiên Chúa: công trình sáng tạo khởi sự chỉ với một cặp vợ chồng Adam – Eva; Bắt đầu tái thiết chỉ với một người: Abram; giải phóng khỏi Ai Cập với một: Môsê…

1. Dụ ngôn “cỏ lùng”

Cùng một đường lối, dụ ngôn “cỏ lùng” cho thấy dự tính của Thiên Chúa về thực tại Nước Trời tại thế.

          Trong dụ ngôn tuần trước “người gieo giống”, Matthêu cho thấy giai đoạn Nước Trời xuất hiện công khai tại thế đã khởi đầu với con người và sứ mạng của Đức Giêsu:

• Phần Thiên Chúa, mọi sự đã sẵn sàng: “hạt giống” dư thừa để đáp trả lại những tình huống xấu nhất; “Đất đai” cũng đã chuẩn bị tạm xong (“Thời viên mãn” đã tới: “ên te hemêra”); Mặc dù vậy, chất lượng đất vẫn còn những giới hạn (đá, sỏi, gai góc…). Tuy nhiên kết quả chung cuộc của cả vụ mùa vẫn là lạc quan (30 là tối thiểu). Thiên Chúa vẫn kiên trì thực hiện dự tính cứu độ lớn lao của Người cho dù sự đóng góp từ phía con người chỉ là tốt thiểu. Trước sự thờ ơ của tuyển dân, cùng với các tham vọng của đế quốc, chỉ với tiếng “xin vâng” của Mẹ Maria hợp với sự thinh lặng thờ lạy thánh ý Thiên Chúa của Giuse, Ngôi Lời đã nhập thể làm người.

• Phần nhân loại, cũng đã có được những “đám ruộng tốt” đủ để “Hạt giống Lời” lớn lên và sinh hoa trái.

Tuy nhiên tình trạng Nước Trời ở trần gian không chỉ đơn giản là hoa trái của mối tương quan hai chiều giữa Thiên Chúa và con người. Chen vào giữa còn có nhân vật thứ ba: “Con Rắn” ở trong vườn Eden. Đó là sứ điệp của dụ ngôn “Cỏ lùng”.

          Trong dụ ngôn “người gieo giống”, có một phần đất trong đó gai, cỏ, lúa mọc chen nhau (x.Mt 13,7.22), nhưng trong trường hợp này thì  “cỏ, gai” là số ít so với lúa do mảnh đất được dọn chưa hoàn hảo nên còn sót lại cỏ, gai…; Còn trong dụ ngôn “cỏ lùng”, mảnh đất được chọn đã là mảnh đất tốt, lúa đã được gieo và bắt đầu mọc lên. Trong tình trạng đất tốt như thế, “kẻ thù” đã gieo cỏ vào. Như vậy số lượng “cỏ” là nhiều, áp đảo hẳn lúa. Điều đó quá rõ đến độ “các đầy tớ” không là nông dân chuyên nghiệp chỉ nhìn thoáng qua mà cũng thấy ngay tình cảnh nguy ngập của cả đám lúa chứ không phải chỉ là một khoảng đất nhỏ. Mưu đồ của “kẻ thù”, “Xatan”, “Quỷ” luôn là muốn bóp nghẹt, tiêu diệt ơn cứu độ ngay từ trong trứng nước (đánh gục Adam ngay trong vườn Eden; Tìm giết Đức Giêsu ngay lúc Người vừa hạ sinh…

          Thế là “cỏ” và “lúa” cùng mọc lên tranh dành đất sống.

          Điều lạ ở dụ ngôn “cỏ lùng” là Chủ biết rõ âm mưu của “Kẻ Thù”, vậy mà dường như Ông thờ ơ bỏ mặc lúa rơi vào tình trạng phải đấu tranh dành đất sống. Thực ra là Ông có một dự tính chứ không phải ông vô tâm. DỰ TÍNH ĐÓ CỦA CHỦ chính là điểm đến, là SỨ ĐIỆP của dụ ngôn. Và dự tính đó chỉ được Chủ hé lộ khi các “đầy tớ” phát hoảng lên vì thấy cỏ lấn đất quá nhiều vào thời điểm quan trọng là lúa đang trổ bông. Phản ứng tức khắc là họ xin Chủ cho lệnh nhổ sạch cỏ. Điều ngạc nhiên là Chủ lại ngăn cản và bảo hãy chờ tới mùa gặt.

          Cần lưu ý: cả Chủ lẫn đầy tớ đều có chung một mục đích là bảo vệ lúa, tạo thuận lợi tối đa để lúa đạt năng suất cao nhất. Khác nhau ở cách làm:

• “Đầy tớ” muốn diệt cỏ ngay tức khắc lúc vừa phân biệt rõ ràng lúa với cỏ mà không nghĩ đến cách làm của mình có thể ảnh hưởng xấu lớn lao đến năng suất của lúa đang giai đoạn trổ bông, vì khi nhổ cỏ thì chắc chắn làm bật luôn rễ lúa và như thế lúa sẽ bị lép. Đó là lý do Chủ đưa ra để cản đầy tớ.

• Chủ thì chọn phương thức cứ để lúa, cỏ cùng lớn lên: Chủ tin vào năng suất của hạt giống mà mình đã chọn; Mọi chướng ngại không cản trở được những hạt lúa tốt, giữ vững được phẩm chất sẽ cho năng suất cao.

Và lý do thứ hai khiến Chủ ngăn “đầy tớ” nhổ cỏ là vì họ không là nông gia chuyên nghiệp. Việc thiếu kinh nghiệm của họ sẽ đưa tới hậu quả tai hại nhiều hơn là lợi. Do đó Chủ khuyên đầy tớ hãy tôn trọng đường lối của Chủ; Và Chủ trấn an rằng việc phân biệt minh bạch xấu tốt, thưởng phạt công minh sẽ được hoàn tất: cỏ sẽ bị đốt, lúa sẽ được vào kho.

          Vậy chúng ta rút ra được bài học, sứ điệp nào từ dụ ngôn “Cỏ lùng” ?

• Tin tưởng tuyệt đối vào Thiên Chúa: Người đã có một dự tính cho công cuộc xây dựng Nước Trời tại thế. Dự tính đó chắc chắn chính Người sẽ hoàn tất.

• Thu hoạch vụ mùa là công việc của Chúa, của các “thợ chuyên nghiệp” của Chúa, vào thời điểm Chúa định chứ không tùy vào cảm nhận của “đầy tớ”.

• Bài học chính mà dụ ngôn gởi đến người nghe là:

• Trong tư cách người nghe là “hạt lúa tốt”: hãy giữ vững bản chất “lúa tốt” của mình, kiên cường giữa những thử thách để cho năng suất tốt nhất.

Hãy sáng suốt biện phân, chọn lựa đừng để những “phẩm chất cỏ” thấm nhập vào trong “bản chất lúa” của mình. Và nhất là luôn ý thức rằng CÓ QUỶ, là “kẻ thù” luôn rình rập tìm cách hại lúa.

• Trong tư cách là “đầy tớ”: “đầy tớ” không biết vì đâu lại có nhiều cỏ trong ruộng lúa tốt. Họ quên mất “kẻ thù”. Họ “ngủ mê” trong tình trạng tốt được Chúa ban cho thuở ban đầu. Họ bị Quỷ “gây mê”: chẳng có Quỷ đâu! Trong “ruộng lúa”  của Chúa mà Quỷ nào dám bén mảng tới? Họ quên mất Adam, Eva bị Rắn hạ gục ngay trong Vườn Địa Đàng. Đó là cơn cám dỗ tinh vi, độc ác mà Quỷ tâm đắc nhất. Tưởng rằng không có Quỷ nên nhân loại không đề phòng…và sập bẫy.

Ở trong dụ ngôn này, “cái bẫy” cho các “đầy tớ” là khi phát hiện ra “cỏ” thì muốn diệt cỏ ngay tức khắc bằng sức riêng của mình: “Chủ có muốn CHÚNG TÔI ra đi gom cỏ lại không?” (13,28b). Hãy bình tĩnh lắng nghe và làm theo dự tính mà Chủ đã sẵn từ lâu (còn việc nhổ cỏ ngay tức khắc là ý tưởng vừa mới chớm nở trong đầu của các “đầy tớ”). Đừng đòi lấy cái “sáng kiến đột xuất” của mình thay thế “dự tính từ ban đầu”của Chủ. Đừng rơi vào cơn cám dỗ Địa Đàng: đòi chiếm lấy cho mình đặc quyền phán xét chung cuộc của Thiên Chúa; Và trong dụ ngôn này còn thêm: phán xét TRƯỚC KỲ HẠN. Người tín hữu phải để Tình Yêu khoan dung, kiên nhẫn của Thiên Chúa hoạt động trong tâm hồn mình (x.Gl 2,20). Đừng vội phán xét TRƯỚC KỲ HẠN!

          Bởi vì trong thiên nhiên thì cỏ và lúa không thay đổi bản chất cho nhau được; Nhưng trong lãnh vực nhân cách, luân lý, phản ứng của con người thì mọi sự thay đổi đều có thể xảy ra: dân Chúa đã một lần xét đoán sớm, bị sụp bẫy và Thiên Chúa đã nhắc nhở qua Ed 33,10-20.

Mt 13,30b cũng là một sứ điệp lớn cho tín hữu: Hạnh phúc chung cuộc của người công chính (lúa tốt) là đứng một thân một mình chiếm đoạt cả một đám ruộng tốt chung quanh không có một cọng cỏ nào mà là được thu vào kho lẫm trên trời của Chúa (x.Lc 10,20; Mt 10,26).

Nước Trời đã đến trần gian rồi. Tuy nhiên trong giai đoạn hiện tại thì chưa thể nhổ hết cỏ lùng ra khỏi ruộng lúa tốt được. Phải dám đối đầu với thực tế: cỏ lúa cùng lớn lên trong đám ruộng trần thế này. Mọi sự chỉ mới là khởi đầu và còn đang diễn tiến. Vì thế đừng vội xét đoán nhưng hãy sáng suốt biện phân, rồi can đảm giữ vững bản chất “lúa tốt” của mình trong trung thành, tín thác chờ ngày Chúa hoàn tất công cuộc của Người. Còn trong thực tế hiện tại, Nước Trời tại thế đang ở trong quá trình tiến triển hướng về ngày Chủ hoàn tất công trình. Ý tưởng đó được gợi ý trong hai dụ ngôn sau:

2. Dụ ngôn “hạt cải” và “men trong bột”

Cả hai dụ ngôn đều diễn tả tiến trình tăng trưởng của thực tại Nước Trời tại thế.

          Sự hiện diện bước đầu của Nước Trời ở trần gian thật là khiêm tốn, bé nhỏ; Nhưng một khi đã tăng trưởng thì chắc chắn sẽ đạt được tầm vóc lớn lao mang lại sự đổi mới, ích lợi cứu độ cho toàn nhân loại.

• Hạt cải: là một loại hạt giống rau, màu đen, kích thước rất nhỏ cỡ bằng viên bi ở đầu cây bút bic. Nhưng khi lớn lên sẽ thành một cây rau to lớn có thể cao tới ba mét. Cách nói của Mt 13,32b “nó trở thành cây đến nỗi chim trời tới làm tổ trên cành được”, là cách nói phóng đại vay mượn những hình ảnh trong Cựu Ước nhằm diễn tả một ý nghĩa thần học. Thật vậy, “trong Cựu Ước, cây có chỗ cho chim trời nương náu là một hình ảnh thường dùng để chỉ một vương quốc hùng mạnh bảo đảm được an ninh cho thần dân mình (x.Ed 17,23; 31,6; Đn 4,9; 11,18). Còn trong văn chương khải huyền, Targum, “CHIM” tượng trưng cho dân ngoại đến từng lũ, từng đoàn” (Giáo Hoàng Piô X HV “chú giải Phúc Âm Chúa Nhật năm A trang 189). Vậy qua dụ ngôn “Hạt cải” ta có thể nhận ra hai mức độ sứ điệp nơi Matthêu.

• Đọc theo hướng cánh chung: Nước Trời vào thời Đức Giêsu mặc dù chỉ mới là một “hạt cải”, nhưng vào thời điểm cánh chung, Nó sẽ là nơi trú ẩn, nương náu an toàn cho toàn nhân loại.

• Đọc theo hướng Giáo Hội học: Nước Trời tại thế chính là Giáo Hội: vào thời Đức Giêsu và các tông đồ, Giáo Hội chỉ mới là “hạt cải”, nhưng dần qua dòng lịch sử, Giáo Hội ngày càng lớn mạnh, trở thành Nước Trời tại thế dọn đường cho muôn dân tiến dần về Nước Trời vĩnh cửu.

  • Nắm men trong ba đấu bột: “một nắm men”: số lượng ít ỏi; còn “ba đấu bột” là khối lượng bột lớn, trên 39 lít, khoảng 60-70 ký lô (sđd). Vậy mà khi được vùi vào ba đấu bột, nắm men đã làm cả khối bột dậy men, biến đổi.

Vậy hai dụ ngôn có ý nghĩa, sứ điệp tương tự nhau. Tuy nhiên “hạt cải” trở thành một cây to lớn thì ai cũng thấy rõ, dụ ngôn nhấn mạnh sự bành trướng về số lượng bên ngoài. Còn “men làm dậy bột” thì chẳng thấy rõ, đó là một tác động bên trong nhưng đầy hiệu quả làm đổi thay cả thế giới tận căn.

          Tóm lại, Nước Trời tại thế chưa là một thực tại hoàn chỉnh. Thiên Chúa vẫn kiên trì, nhất quán trong đường lối của người: khởi sự với số lượng ít; tôn trọng định luật thời gian và qui luật tiệm tiến từng bước một; trong hiện tại chấp nhận thực trạng vàng thau còn lẫn lộn. Tuy nhiên khi đến thời buổi, Thiên Chúa sẽ hoàn tất công cuộc của Người nhờ sức sống thần linh mà Người đã gieo vào trần thế.

          Phần kẻ tin hãy tìm hiểu, tin tưởng, phó thác vào đường lối của Chúa, giữ vững bản chất “hạt giống tốt” Chúa đã ban, đồng thời trở thành cộng tác viên của Chúa, từng bước một góp phần làm “men” Nước Trời mau làm dậy cả khối bột trần gian.

Frère Pierre Đình Long FSC